Όταν θέλουμε να οργανώσουμε τις ιδέες και τις σκέψεις μας ένας από τους πιο αποδοτικούς τρόπους είναι οι νοητικοί χάρτες. Οι χάρτες αυτοί είναι γραφικές αναπαραστάσεις πληροφοριών. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές, γραμμικές σημειώσεις με τις οποίες κάποιος μπορεί να αποτυπώσει όσα σκέφτεται σε μια κόλλα χαρτί, οι νοητικοί χάρτες μας επιτρέπουν να καταγράψουμε σκέψεις, ιδέες και λέξεις-κλειδιά σε έναν κενό καμβά. Αυτές οι ιδέες οργανώνονται επομένως όχι γραμμικά αλλά σε μια δισδιάστατη δομή, με την κύρια ιδέα να βρίσκεται πάντα στο κέντρο του χάρτη. Οι ιδέες που συνδέονται με την κύρια ιδέα διακλαδίζονται από το κέντρο προς όλες τις κατευθύνσεις, δημιουργώντας μια ακτινοβόλο δομή, οδηγώντας τη σκέψη μας πιο βαθιά σε λεπτομέρεια.
Πώς συνδέονται όμως οι νοητικοί χάρτες με τους έφηβους;
Η εφηβεία είναι μια περίοδος κατά την οποία οι άνθρωποι μεταβαίνουν από την παιδική και πιο ανέμελη ηλικία στην ενηλικίωση. Αποκτούν περισσότερες ευθύνες, αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως μέλος του κοινωνικού συνόλου, αποκτούν επίγνωση των υποχρεώσεών τους, ονειρεύονται το μέλλον τους. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια προσπαθούν να οργανώσουν ιδέες, σκέψεις και συναισθήματα που τους κατακλύζουν. Οι χάρτες αυτοί δημιουργούν στους έφηβους μια οπτική εικόνα των σκέψεων τους και των τρόπων με τους οποίους αυτές συνδέονται μεταξύ τους. Με αυτόν τον τρόπο οι χάρτες λειτουργούν ως αντανακλαστικό εργαλείο που καθρεφτίζει τον εσωτερικό, πνευματικό και ψυχικό τους κόσμο ενώ, παράλληλα, τους βοηθά να φτάσουν σε μεγαλύτερα επίπεδα μάθησης, αυτογνωσίας και οργάνωσης.
Τι ακριβώς προσφέρουν;
- Βοηθάνε στη μετάβαση από τη γραμμική στη συνδυαστική σκέψη
Δίνουν την ευκαιρία στους έφηβους να οπτικοποιήσουν και να οργανώσουν τις σκέψεις τους αναδύοντας παράλληλα τις συσχετίσεις που υπάρχουν ανάμεσα σε πληροφορίες ή έννοιες.
- Βελτιώνουν την κατανόηση και τη μάθηση
Δομώντας τις πληροφορίες με τρόπο πιο συμβατό με τα οπτικά στυλ μάθησης και φιλτράροντας μεγάλα κείμενα σε μικρότερες λέξεις-κλειδιά, οι έφηβοι μπορούν να απορροφήσουν αλλά και να επεξεργαστούν μεγάλες ποσότητες πληροφοριών γρηγορότερα. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι το mindmapping αποτελεί μια αρκετά δημοφιλή τεχνική στη σχολική και πανεπιστημιακή εκπαίδευση.
- Ενισχύουν τη δημιουργικότητα και την παραγωγικότητα
Έχει παρατηρηθεί ότι η διεργασία της ανάπτυξης ενός νοητικού χάρτη διεγείρει τον εγκέφαλό μας όπως καμία άλλη τεχνική και ενθαρρύνει μια δημιουργική ροή ιδεών. Επίσης οι νοητικοί χάρτες μας επιτρέπουν να καταγράψουμε αυτές τις ιδέες με απίστευτη ταχύτητα, δημιουργώντας μια οργάνωση σκέψης σχεδόν χωρίς τριβές. Έτσι οι έφηβοι χρησιμοποιώντας τους αισθάνονται περισσότερο δημιουργικοί και αποδοτικοί.
- Βελτιώνουν τη μνήμη και την ανάκληση
Οι νοητικοί χάρτες διαθέτουν πολλά ισχυρά νοητικά ερεθίσματα όπως εικόνες, χρώματα, σχήματα και συνδέσεις που βοηθούν τον εγκέφαλο των εφήβων να επεξεργάζεται και να απομνημονεύει μεγάλες ποσότητες πληροφοριών, τις οποίες μπορεί να ανακαλέσει πιο εύκολα. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι νοητικοί χάρτες μπορούν να βελτιώσουν τη μνήμη κατά 10-15 τοις εκατό. Είναι ενδιαφέρον ότι οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες όπως η δυσλεξία ή ο αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας έχουν αναφέρει ότι βρίσκουν τους χάρτες μυαλού ως ανεκτίμητα βοηθήματα μελέτης.
Συνοψίζοντας, η νοητική χαρτογράφηση αποτελεί όχι μόνο μια τεχνική εκπαίδευσης αλλά και μια δεξιότητα οργάνωσης και επίγνωσης την οποία όσο πιο νωρίς την αποκτήσουν τα παιδιά μας τόσο περισσότερο δημιουργική και λιγότερο στρεσογόνα θα είναι η ζωή τους.
